Türk Edebiyatı alanında otorite olan Fuat Köprülü, Dede Korkut için şöyle der: “Türk Edebiyatını terazinin bir kefesine, Dede Korkut’u ise diğer kefesine koysanız; Dede Korkut ağır basar.” Dede Korkut, boy boylayan; soy soylayan Kam Ata, Türk ozanı, Ulu bilgedir. Türk destan geleneğinin en önemli kişisidir. Oğuz Türklerinin mitolojik ve tarihi geçmişini anlatan “Dede Korkut Hikayeleri” […]
Dünya Ağacı, Demir Ağaç olarak da bilinen; Türk Kültürü içinde oldukça önemli bir yere sahip kutsal ağaç. Yaşam Ağacı’nın, Türk mitolojisinde dünyanın merkezinde yer aldığına inanılır. Gök ile yer arasındaki bağı temsil eder; kökleri yeraltına, dalları ise gökyüzüne uzanır. Tanrılar, Ata ruhları ve insanlar arasındaki iletişimi sağlayan kutlu varlıktır. Kamlar/Şamanlar, Yaşam Ağacı sayesinde göğe yükselir […]
Alkarısı’nın hala Anadolu’nun birçok yerinde henüz doğum yapmış lohusa kadınlara, bebeklere ve atlara musallat olduğuna inanılır. Lohusa humması (Albastı) denen şeyin sebebidir. Alkarısı’nın atlara binme meraklısı olduğu, hemen hemen her gece bir ahıra girerek at koşturduğu, at binmeden evvel memelerini toplayıp sırtına vurduğu ve atın yelesini ördüğü anlatılır. Alkarısı ile mücadele etme yöntemleri vardır. Umay […]
Türk ulusunun en büyük totemi, Bozkurt. Boskord, Çalkurd, Bozkaskır, Puskurt, Gökbörü, Kökbörü ve Gökkurt olarak da bilinir. Türk soyunun bir boyu Gökkurt’tan, diğer boyu ise Gökgeyik’den gelir. Kam algışları sırasında “Kök Börü” olarak Tanrı’nın habercisi olarak yer alır. Manas Destanı’nda Manas Han’ın kurt gözlü, kır bıyıklı (Börü közdüü, ku murut) olduğu söylenir. Kurt haneye uğur […]
Alasığın/Gök Geyik, Türk destanlarında gizemli ormanların arasında ve ulu dağların yamaçlarında bir görünüp, bir kaybolan ulaşılması güç ve doğal olarak ölümsüz gibi görülmektedir. Dede Korkut, Bamsi Beyrek ve Banı Çiçek’in hikayesinde geyiğin önemli bir role sahip olduğunu söyler. Bamsi, geyiğin peşinden giderek Banı’nın otağının önüne varır. Geyik donuna girmek, Türk efsanelerinde sıklıkla görülür. Ulu insanların […]
Umay, Türk ve Altay mitolojilerinde doğurganlık, bereket, koruyuculuk ve Analık Tanrıçası. Kadınların, çocukların ve hayvan yavrularının koruyucusu olarak kabul ediliyor. Umay Ana veya Umay Ene olarak da anılır. Bereket getirdiğine inanıldığı için, tarım ve hayvancılıkla uğraşan Türk tolulukları içinde büyük bir saygı ile anılır. Kadınların doğurganlığını artırır ve doğan çocukların koruyucusu, gözleyicisidir. Doğurmak üzere olan […]
Korkut Ata/Dede Korkut der ki: o, çobandan olma, Peri Kızı’ndan doğmadır. Kılıç kesmez, ok işlemez. Basat adlı yiğit bir Oğuz beyi ortaya çıkana dek, birçok Oğuz beyini öldürmüş canavardır. “Sık orman gibi sakallı İtibarlı Kan Kapçıgay’ın Alnının ortasında Yalnızca bir gözü varmış” // “Mekanı dağ, mağara ve orman olan Tepegöz; mitolojik sembolizmaya göre düzenli dünyaya […]
Kayra Han’ın oğlu, Gök’ün dokuzuncu katında yaşayan, Türk savaşçıların en büyük destekçisi olan Savaş Tanrısı. Korkunç bir görkem ve kuvvete sahiptir. Yardıma geldiği orduları o yönetir ve yönettiği orduların yenilgi yüzü görmediği söylenir. Kızıl yularlı, kızıl buğra sırtındadır. Değneği gökkuşağıdır. Kızıl renk ile simgelenir.
“Kişi, Kayra Han tarafından yaratıldığında temizdir; fakat, Erlik kişinin tinini kirletir.” Erlik, Tamag/Tamu (yeraltı) Tanrısı’dır. Her şeyin yaratıcısı olan Kayra Han’ın oğlu, Ülgen, Mergen ve Kızagan’ın kardeşidir. Ülgen’in aksine, kötülüğün simgesidir. Acun yaratılırken Kayra Han’a kötülük yaptığı için “Yeraltı Tanrısı” yapılmıştır. Yeraltının en derin dehlizlerinde, yeşil renkli bir sarayda, gümüşten bir tahtın üzerinde oturur. Karaya […]
Hiçbir şey yokken daha, her yer su ile kaplıyken Ak Ana‘mızın buyruğu ile Ülgen “Yer var olsun!” diye haykırmış ve Yer var olmuştu. “Gök var olsun!” diye haykırmış ve Gök var olmuştu. Ak Ana, Ülgen’e “Yaptım oldu de, yaptım olmadı deme” diye buyurmuştu. Ülgen, Ulusumuzun İyilik Tanrısı olarak bilinir. Gök’ün 16. katında oturur ve verimliliği/doğurganlığı […]
